TEMEL HAREKET EĞİTİMİ (2)
İlk yazıma gösterdiğiniz ilgiye ve olumlu yorumlarınız için teşekkür ediyorum. Bu yazımda da yine okul öncesi çocuklarda motor gelişimlerine, “ebeveyn olarak biz nasıl katkı yapabiliriz?” konusunu ele almak istiyorum. Yalnız şu önemli konuyu yazımın hemen başında belirtmek isterim. TEMEL HAREKET EĞITIMI’ nin önemini kavrayan ebeveynler hayattaki en kıymetli varlıklarını, işin uzmanı spor insanlarına teslim etsinler. Yanlış ve zamansız yaptırılacak hareketler yarardan çok zarar getirecektir. İşinin uzmanı değerli spor insanlarına inanın ve sabırlı olun.
Bu güne kadar çocuğumuzu verdiğimiz okul öncesi eğitim kurumuna, kaçımız temel hareket eğitimi olduğunu sorduk ya da temel hareket eğitimi programını inceledik ? Sadece bir branş olarak değil genel fiziksel gelişimin tamamını kapsayan bir programla onu hayata hazırlamayı düşündük ? Tahmin ediyorum ki bu yazılardan sonra pek çok ebeveyn okul öncesi eğitim kurumundan bu çalışmaları isteyecektir. Bilinçli ebeveynler belki de yıllar sonrasının Türk spor tarihinde yerini alacak sporcular için ilk harcı koyduğunun farkında olmayacaklar. Bilinçli ebeveynlerin sayısının artması bizim daha sağlıklı ve başarılı bireylere sahip bir toplum olmamızı sağlayacak.
Öncelikle ilk yazımda bahsettiğim konuları hatırlatmak istiyorum. Çocuklarımız TEMEL HAREKET EĞİTİMİ 2-7 yaş arasında alırlar. Eğitimi başlı başına motor gelişim olarak ele almak doğru değildir. Bilişsel, duygusal, sosyal gelişimler motor gelişimle beraber ve birbirini etkileyen gelişimlerdir. Yapmamız gereken çocuklarımıza bunları geliştirecek alternatif imkanları sunmalıyız. Tek yönlü ve tek amaca yönelik çalışmalar genel gelişimi etkileyeceği gibi geri dönülmez yanlış hareket alışkanlıklarına da neden olur.
Başlangıç, gelişme ve olgunlaşma olarak 3 kademeli gelişimin, her kademesinde ayrı ayrı özelliklerin gelişmesini sağlayacak alternatif çalışmalar olmalı. Her hareket olgunlaşma olmadan bir üst kademeye geçemez. Örneğin; çocuk önce emekler sonra dengede durur sonra yürür son olarak da koşar. Her bir hareket olgunlaşma sürecini tamamlar ve bir sonraki aşamaya ondan sonra hazır duruma gelir ve diğer aşama başlar.
HANGİ HAREKET NE ZAMAN OLGUNLAŞIR ?
Başlangıç bölümünde, çocuk refleks hareketlerden kontrollü hareketlere geçer. Artık davranışlar istekle yapılan sürünme, koşma, hafif objeleri taşıma, yardımla merdiven çıkma-inme gibi beceriler haline dönüşür. Ayrıca bu becerilerin yanında çocuklar çok hareketlidir, meraklıdırlar ve olayların duygusal yönünü önemserler.
İkinci aşama olan gelişim aşamasında çocuk lokomotor davranışlarla beraber (yer değiştirmeli) manüplatif (bir obje ile) davranışlara geçer. Atma, tutma, tırmanma, denge, objelere vurma, objeleri fırlatma gibi davranışları rahatlıkla yapar. Büyüme önceki kadar hızlı olmasa da devam etmektedir. Temel motor hareketlerin ilk temelleri uygulamaya başlanır.
Temel hareket eğitimi son aşaması olgunlaşma aşamasıdır. Diğer iki bölümdeki hareketleri daha çabuk yapar. Sürat ve kuvvet artmıştır. Yardımcı motorsal hareketleri rahatlıkla uygular. Özellikle bu aşamada yön bulma, hareketlilik, karar verme ve isabetli fırlatma, uzağa fırlatma gibi davranışlar gelişir. Sportif alt yapı için spor temel hareketlerinin basitleştirilmiş şekil uygulamaları çocuğun spora hazır hale gelmesini sağlar.
Bu aşamada önemli bir tespit daha yapılır. O da çocuğun ilgisinin hangi spora daha fazla olduğu anlaşılır. Eğer spor yapacaksa bu dönem bize önemli veriler kazandırır.
Artık ebeveyn olarak çocuğumuzun ilgisinin hangi spora olduğunu biliyoruz. Çocuğumuz temel hareketleri olgunlaşmış, spor yapabilmeye hazır bir çocuk olarak karşımızda durmaktadır. Tek yapmamız gereken ilgisi olan spor türüne yönlendirip, uzman eğitmenlere güvenip, sportif başarısı için yılların geçmesini beklemek olacaktır. Eğer seçtiği branş doğruysa (çeşitli testlerle anlaşılır) başarı artık sadece tek bir şeye bağlıdır. Bıkmadan usanmadan çalışmak.
TEMEL HAREKET EĞİTİMİ SADECE FİZİKSEL OLARAK MI GELİŞTİRİR ?
Yazımın başında motor gelişiminin diğer gelişimleri etkilediğinden bahsetmiştim. Şimdi size bununla ilgili bir örnek vereceğim:
Türk profesör Amerika’da bir arkadaşının evine misafir olur. Ev sahibinin küçük çocuğu vardır. Otururlarken çocuk koltuğa tırmanmaya çalışır ancak bir türlü tırmanamaz. Babası da oralı değildir. Türk profesör dayanamaz çocuğu kaldırır ve koltuğa çıkarır. Profesör mutlu olmuştur. Ancak hiç beklemediği bir tepkiyle karşılaşır. Amerikalı ev sahibi “sen ne yaptın” der. Profesör kendinden emin “çıkamıyordu siz de fark etmediniz ben de yardım ettim” der. Ev sahibi “ben fark ettim ama yardım etmedim. Sen onun elinden başarma duygusunu aldın. Artık o birisinin yardımı olmadan oraya tırmanamayacağını düşünecek” der.
Bu çok sevdiğim bir örnektir. Çocuk belki başaramayacak sonra tekrar deneyecek belki bir kaç defa daha deneyecek. Ebeveyn olarak onun başarmasını beklemeliyiz. Başardıktan sonra onu ödüllendirmeliyiz. Örneğe geri dönersek; çocuk tırmanma yetisini kullanarak koltuğa tırmanmayı başarmış olsun. Temel Hareket becerisi olan tırmanma ona başarıyı tatmasını sağlayacak. Ebeveynleri tarafından övülmesi ya da ödüllendirilmesi de onun kendine güven duymasını sağlayacaktır. Tırmanma olayını nasıl başardığını beynine yazacaktır. Tekrar bir yere tırmanması gerekiyorsa o bilgiler tekrar geri bildirim olarak gelecek ve eylemi rahatlıkla yapacaktır.
Gördüğümüz gibi sadece bir motor yeti olan tırmanmanın sadece motor yeti olmadığını görüyoruz. Bilişsel, duygusal ve sosyal olarak çocuğa neler kattığını görebiliriz. Ona yardım(?) ettiğimizde ise biz onun elinden neleri aldığımızın hiç farkında olmuyoruz.
SON SÖZ
Ebeveynler benim çocuğum temel hareket eğitimini aldı, artık kesin sporda çok başarılı olur diye bir ön yargıya kapılmasın. Temel Hareket Eğitimi çocuğun doğal gelişiminde olgunlaşan hareketlere alternatifler sunarak onun olgunlaşma sürecini çok yönlü yaşamasını sağlar. Sporda başarı tek bir kritere bağlı olmayıp bir çok kriter bir bütün olarak ele alınmalı. Çocuğumuz belki çok başarılı sporcu olmayabilir ancak Temel Hareket Eğitimi onun kendine güvenli, özsaygısı yüksek, başarmanın ne demek olduğunu bilen, sorunlarla baş edebilen, paylaşımcı, oyunlara katılan bir okul çağı çocuğu olmasını sağlayacaktır. Sizler onlara yardım(?) etmeyin sadece onlara destek olun ve doğru yönlendirin.
Sağlıkla kalın.
